เปิดประวัติ "วันครูแห่งชาติ" หวนคำนึงถึง "เรือจ้าง" ผู้เสียสละและให้ความรู้

ย้อนวันวาน "วันครูแห่งชาติ" ของประเทศไทยเริ่มกำหนดขึ้นครั้งแรกเมื่อวันที่ 21 พฤศจิกายน 2499 เพื่อรำลึกถึงพระคุณครูในฐานะเป็นผู้มีพระคุณประสิทธิ์ประสาทวิชาแก่ลูกศิษย์ โดยมีการจัดงานวันครูเป็นครั้งแรกเมื่อวันที่ 16 มกราคม 2500 ซึ่งในวันนี้เด็กนักเรียนและศิษย์เก่าจะได้ร่วมประกอบพิธีทางศาสนา การกล่าวรำลึกถึงพระคุณครูและอาจารย์ จัดพานพุ่ม มอบพวงมาลัย และมีกิจกรรมรื่นเริงในระหว่างวัน ซึ่งในปีนี้ ตรงกับวันจันทร์ที่ 16 มกราคม 2566 ถือเป็นครั้งที่ 67 แล้วที่รัฐบาลประกาศจัดต่อเนื่องสืบมา

ชวนคนไทย ลูกศิษย์ที่รัก มาทำความรู้จัก-ทบทวนวันครูแห่งชาติ (อีกรอบ)


วันครูแห่งชาติ ตรงกับวันที่ 16 มกราคมของทุกๆปี (Teachers' Day) โดยจุดประสงค์ในการมี "วันครู" นี้ เพื่อให้นักเรียนได้ระลึกถึงพระคุณของครูบาอาจารย์ แม่พิมพ์ พ่อพิมพ์ของชาติที่ได้อบรมสั่งสอนเรามาตั้งแต่เล็ก ทำให้เราเป็นคนดีรู้วิชา เพราะฉะนั้นครูจึงเป็นบุคคลที่สำคัญอย่างมากในวงการ การศึกษา ทั้งในด้านวิชาการ และประสบการณ์ รวมทั้งเป็นอาชีพที่ถือว่ามีความเสียสละเพื่อส่วนรวมอย่างมาก

เหตุผลที่วันที่ 16 มกราคมของทุกปีถูกกำหนดให้เป็นวันครู

สืบเนื่องมาจาก ในปี 2488 ประเทศไทยมีการประกาศพระราชบัญญัติครูขึ้นมาในราชกิจจานุเบกษา จึงมีการกำหนดให้มีวันครูครั้งแรกตั้งแต่ปี พ.ศ.2500 เป็นต้นมา

ชวนคอข่าว เนชั่นออนไลน์ ทุกๆท่าน ไปทำความรู้จักกับ ประวัติ ความหมาย ความเป็นมา ของวันครู รวมไปถึงกิจกรรมที่เกี่ยวเนื่องใน วันครูแห่งชาติ อีกสักครั้ง 

เปิดความหมายของคำว่า "ครู"

"ครู" หมายถึง ผู้อบรมสั่งสอนแนะนำ ผู้ถ่ายทอดความรู้ ผู้สร้างสรรค์ภูมิปัญญา และพัฒนาทรัพยากรมนุษย์เพื่อนำไปสู่ความเจริญรุ่งเรืองของสังคมและประเทศชาติ เป็นผู้ที่มีหน้าที่สอน อบรมเกี่ยวกับวิชาความรู้ การอ่านเขียน รวมไปถึงการให้ความรู้และแนะนำในการใช้ชีวิตประจำวันและการทำงาน (คำว่าครูนั้นมาจากศัพท์ภาษาสันสกฤต คำว่า "คุรุ" และภาษาบาลี คำว้า "ครุ" , "คุรุ")

ประวัติความเป็นมาของวันครูแห่งชาติ

วันครู ได้จัดให้มีขึ้น ครั้งแรกเมื่อวันที่ 16 มกราคม พ.ศ. 2500 สืบเนื่องมาจากการประกาศพระราชบัญญัติครูในราชกิจจานุเบกษาเมื่อปี พ.ศ. 2488 ซึ่งระบุให้มีสภาในกระทรวงศึกษาธิการเรียกว่า"คุรุสภา" ซึ่งมีสถานะเป็นนิติบุคคลและให้ครูทุกคนเป็นสมาชิกคุรุสภา โดยมีหน้าที่ในเรื่องของสถาบันวิชาชีพครูในขณะเดียวกันก็ทำหน้าที่ให้ความ เห็นในเรื่องนโยบายการศึกษา และวิชาการศึกษาทั่วไปแก่กระทรวงศึกษาธิการ จัดสวสัดิการให้แก่ครูและครอบครัว ได้รับความช่วยเหลือตามสมควร ส่งเสริมความรู้และความสามัคคีของครู

ด้วยเหตุนี้ในทุกๆ ปีทาง คุรุสภา จึงจัดให้มีการประชุมสามัญคุรุสภาประจำปี เพื่อเปิดโอกาสให้ผู้แทนครูจากทั่วประเทศแถลงผลงานในรอบปีที่ผ่านมา พร้อมทั้งซักถามปัญหาข้อข้องใจต่างๆเกี่ยวกับการดำเนินงานของคุรุสภา โดยมี คณะกรรมการอำนวยการคุรุสภาเป็นผู้ตอบข้อสงสัย สถานที่ในการประชุมสมัยนั้นใช้หอประชุม "สามัคคยาจารย์" หอประชุมของจุฬาลงกร ณมหาวิทยาลัย ในระยะหลังจึงมาใช้หอประชุมของคุรุสภา

ปี พ.ศ. 2499 ในที่ประชุมสามัญคุรุสภาประจำปี จอมพล ป. พิบูลสงคราม นายกรัฐมนตรีและประธานกรรมการอำนวยการคุรุสภากิตติมศักดิ์ ได้กล่าวปราศัยต่อที่ประชุมครูทั่วประเทศว่า
 

"ที่อยากเสนอในตอนนี้ก็คือว่า เนื่องจากผู้เป็นครูมีบุญคุณเป็นผู้ให้แสงสว่างในชีวิตของเราทั้งหลาย ข้าพเจ้าคิดว่า"วันครู"ควรมีสักวันหนึ่งสำหรับให้บรรดาลูกศิษย์ทั้งหลายได้ แสดงความเคารพสักการะต่อบรรดาครูผู้มีพระคุณทั้งหลาย เพราะเหตุว่าสำหรับคนทั่วไปถ้าถึงวันตรุษ วันสงกรานต์ เราก็นำอัฐิของผู้มีพระคุณบังเกิดเกล้ามาทำบุญ ทำทาน คนที่สองรองลงไปก็คือครูผู้เสียสละทั้งหลาย ข้าพเจ้าคิดว่าในโอกาสนี้จะขอฝากที่ประชุมไว้ด้วย ลองปรึกษาหารือกันในหลักการทุกคนคงจะไม่ขัดข้อง"

จากแนวความคิดนี้ กอรปกับความคิดเห็นของครูที่แสดงออกทางสื่อมวลชนและอื่นๆที่ล้วนเรียกร้อง ให้มี "วันครู" เพื่อให้เป็นการรำลึกถึงความสำคัญของครูในฐานะที่เป็นผู้เสีย สละ ประกอบคุณงามความดีเพื่แประโยชน์ของชาติ และประชาชนเป็นอันมาก ในปีเดียวกันที่ประชุมคุรุสภาสามัญประจำปีจึงได้พิจารณาเรื่องนี้และมีมติ เห็นควรให้มี "วันครู" เพื่อเสนอคณะกรรมการอำนวยการต่อไป โดยได้เสนอในหลักการว่า เพื่อจะได้ประกอบพิธีระลึกถึงคุณบูรพาจารย์ ส่งเสริมสามัคคีธรรมระหว่างครู และเพื่อส่งเสริมความเข้าใจอีนดีระหว่างครูกับประชาชน

ในที่สุดคณะรัฐมนตรีได้มีมติเมื่อวันที่ 21 พฤศจิกายน 2499 ให้วันที่ 16 มกราคม ของทุกปีเป็น "วันครู" โดยถือเอาวันที่ประกาศพระราชบัญญัติครูในราชกิจจา นุเบกษาเมื่อวันที่ 16 มกราคม พ.ศ. 2488 เป็นวันครู และให้กระทรวงศึกษาธิการสั่งการให้นักเรียนและครูหยุดในวันดัง กล่าวได้

การจัดงานวันครู ได้จัดขึ้นเป็นครั้งแรกเมื่อวันที่ 16 มกราคม 2500 ในส่วนกลางใช้สถานที่ของกรีฑาสถานแห่งชาติเป็นที่จัดงาน งานวันครูนี้ได้กำหนดเป็นหลักการให้มีอนุสรณ์งานวันครูไว้ให้แก่อนุชนรุ่น หลังทุกปี อนุสรณ์ที่สำคัญคือหนังสือประวัติครู หนังสือที่ระลึกวันครู และสิ่งก่อสร้างที่เป็นถาวรวัตถุ

การจัดงานวันครู
งานวันไหว้ครูในปัจจุบัน ได้ถูกปรับปรุงเปลี่ยนแปลงกิจกรรม เพื่อให้สอดคล้องกับการเปลี่ยนแปลงของสังคมไทยตลอดเวลา ซึ่งในปัจจุบันได้จัดรูปแบบการจัดงานวันครูจะมีกิจกรรม 3 ประเภทใหญ่ดังนี้

กิจกรรมทางศาสนา
พิธีรำลึกถึงครูบาอาจารย์ โดยมีพิธีปฏิญานตน รวมไปถึงการกล่าวระลึกถึงพระคุณของครู
กิจกรรมจัดเพื่อความสามัคคีระหว่างผู้ปกครองกับคุณครู อาจจะเป็นการแข่งขันกีฬาเพื่อความสามัคคี หรืองานเฉลิมฉลองต่างๆ

ทบทวนความหมายของ "ดอกไม้วันไหว้ครู" สิ่งมงคลที่ใช้ในวันไหว้ครู
วันครู หรือ วันไหว้ครู ใกล้ที่จะเวียนมาอีกปีหนึ่งแล้ว หลายคนอาจรู้แค่ว่า ในวันนี้ศิษย์ทั้งหลายต้องนำดอกไม้ไป "ไหว้ครู" ซึ่งในธรรมเนียมโบราณถ้าจะให้ครบ ก็ต้องมี ทั้ง ดอกมะเขือ หญ้าแพรก ดอกเข็ม ข้าวตอก แต่รู้ไหมว่า ดอกไม้ที่เอาไปไหว้คุณครูนั้น แต่ละชนิดมีความหมายที่ดีทั้งสิ้น มาบความความจำอีกสักครั้งดีมั้ย

ดอกมะเขือ
เป็นดอกที่โน้มต่ำลงมาเสมอ ไม่ได้เป็นดอกที่ชูขึ้น คนโบราณจึงกำหนดให้เป็นดอกไม้สำหรับไหว้ครู ไม่ว่าจะเป็นครูดนตรี ครูมวย ครูสอนหนังสือ ก็ให้ใช้ดอกมะเขือนี้ เพื่อศิษย์จะได้อ่อนน้อมถ่อมตนพร้อมที่จะเรียนวิชาความรู้ต่างๆ นอกจากนี้มะเขือยังมีเมล็ดมาก ไปงอกงามได้ง่ายในทุกที่ เช่นเดียวกับหญ้าแพรก 

หญ้าแพรก
เป็นหญ้าที่เจริญงอกงาม แพร่กระจายพันธ์ ไปได้อย่างรวดเร็วมาก หญ้าแพรกดอกมะเขือจึงมีความหมายซ่อนเร้นอยู่ คนโบราณจึงถือเอาเป็นเคล็ดว่า ถ้าใช้หญ้าแพรกดอกมะเขือไหว้ครูแล้ว สติปัญญาของเด็กจะเจริญงอกงามเหมือนหญ้าแพรกและ ดอกมะเขือนั่นเอง 

ดอกเข็ม
เพราะดอกเข็มนั้นมีปลายแหลม สติปัญญาจะได้แหลมคมเหมือนดอกเข็ม และก็อาจเป็นได้ว่า เกสรดอกเข็มมีรสหวาน การใช้ดอกเข็มไหว้ครู วิชาความรู้จะให้ประโยชน์กับชีวิต ทำให้ชีวิตมีความสดชื่นเหมือนรสหวานของดอกเข็ม 

ข้าวตอก
ถือเป็นสัญลักษณ์ของความมีระเบียบวินัย แม้ว่าโดยธรรมชาติแล้ว คนเรามักจะมีความซุกซน ความเกียจคร้าน เป็นสมบัติมากบ้าง น้อยบ้างก็ตาม ตาเมื่อเขามีความต้องการศึกษาหาความรู้ เขาก็ต้องรู้จักควบคุมตนเองให้อยู่ในกรอบ ในระเบียบหรือในกฎเกณฑ์ที่สถาบันได้กำหนดไว้ ใครก็ตามหากตามใจตนเอง ไม่สามารถควบคุมตัวเองได้ บุคคลนั้นก็จะเป็นเหมือนข้าวเปลือกที่ถูกคั่ว แต่ไม่มีโอกาสได้เป็นข้าวตอก

ย้อนเมื่อวันที่ 5 มกราคม 2566 พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม มอบคำขวัญวันครู ครั้งที่ 67 พ.ศ.2566 "ครูดี ศิษย์ดี มีอนาคต"

ทางด้าน นางสาวตรีนุช เทียนทอง รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ เปิดเผยว่า การจัดงานวันครู ประจำปี 2566 ว่า วันที่ 16 มกราคมของทุกปี เป็น “วันครู” โดยสำนักงานเลขาธิการคุรุสภา ได้เตรียมจัดงานวันครู ครั้งที่ 67 ประจำปี 2566  
ภายใต้แนวคิด “พลังครู คือ หัวใจของการพลิกโฉมคุณภาพการศึกษา” Teacher’s Power is the Heart of Transforming the Educational Quality  

ทั้งนี้ การจัดงานวันครู ครั้งที่ 67 จะเกิดขึ้นทั้งในส่วนกลางและภูมิภาคพร้อมกันทั่วประเทศ ในรูปแบบผสมผสาน ทั้ง Onsite และ Online โดยส่วนกลางจัดงานระว่างวันที่ 16 - 17 มกราคม 2566 ที่หอประชุมคุรุสภาและสนามหญ้าหน้ากระทรวงศึกษาธิการ สำหรับรูปแบบ Online จัดงานผ่านทาง Platform วันครู  (www.วันครู.com) รวมถึงมีการถ่ายทอดสดผ่านทางสถานีวิทยุโทรทัศน์แห่งประเทศไทย สถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย และ Facebook FanPage “คุรุสภา” ตั้งแต่เวลา 09.30 น.เป็นต้นไป 

ขณะเดียวกัน ยังจัดกิจกรรมวิชาการ Online บน Platform วันครู ผ่านเว็บไซต์ www.วันครู.com และการจัดงานในส่วนภูมิภาค กำหนดให้สำนักการศึกษากรุงเทพมหานคร และสำนักงานศึกษาธิการจังหวัด ทุกจังหวัดเป็นหน่วยจัดงานวันครู พร้อมทั้งประสานขอความร่วมมือให้สถานศึกษาทุกสังกัดในจังหวัด จัดกิจกรรมสัปดาห์วันครู ระหว่างวันที่ 11 - 17 ม.ค.2566 โดยให้สถานศึกษาพิจารณาการจัดกิจกรรมตามความเหมาะสมกับบริบทและสถานการณ์ของแต่ละพื้นที่ 

โบราณนานมาเผยข้อสงสัยมานาน? ทำไมวันไหว้ครู ต้องเป็นวันพฤหัสบดี

ธรรมเนียมปฏิบัติกระทรวงศึกษาธิการจะมอบหมายให้โรงเรียนในสังกัดต้องจัดให้มีพิธีไหว้ครู และตั้งแต่เล็กจนโต จะไหว้กันในวันพฤหัสบดี ทำไมต้องเลือกวัน สมัยใหม่อาจเลือกฤกษ์สะดวกเพราะ วันที่เหมาะสมครูอาจารย์ชั้นผู้ใหญ่อาจไม่ว่าง แต่ความเชื่อคนโบราณจะเลือกวันพฤหัสบดี เพราะฤกษ์ดีสำหรับพิธีไหว้ครู เพราะอะไร บทความนี้ Horoscope thaiza จะอธิบาย

สมัยใหม่การไหว้ครู โรงเรียนจะเลือกวันสะดวก แต่ส่วนใหญ่พิธีไหว้ครูจัดขึ้นในวันพฤหัสบดีเพราะความเชื่อชาวศาสนาพราหมณ์ว่า มีเทพองค์หนึ่งของชาวพราหมณ์ทรงพระนามว่า พระพฤหัสบดี พระนามเดิมว่าพระครุเทว ครุพ้องเสียงกับครุในภาษาบาลีแปลว่าหนัก เปรียบกับผู้ที่แบกรับภาระในการสั่งสอนอบรมจรรยา มารยาท วิชาการจนในที่สุดภาษาไทยนำมาเรียกผู้ที่สอนวิทยาการที่ว่า "ครู"

คนโบราณมีคติความเชื่อว่า วันพฤหัสบดี คือวันที่มีกำลังเทพแรงรองลงมาจากวันศุกร์ แต่การไหว้ครูไม่เลือกวันศุกร์ เพราะวันศุกร์คือวันกำลังเทพฝ่ายรุกฆาต เปรียบกับวันเทพฝ่ายบู๊ เป็นวันที่กำลังวันไม่ดีในทางบุ๋น ฉะนั้นจึงเลือกวันพฤหัสบดีแทน สอดคล้องกับคติความเชื่อชาวศาสนาพราหมณ์ว่า วันพฤหัสบดีคือวันจอมเทพฝ่ายวิชาการ และอีกความเชื่อว่าวันพฤหัสบดีมีดาวพระเกตุคุ้ม มีสิ่งศักดิ์สิทธิ์คุ้มครองควรเลือกเป็นวันไหว้ครู

 

ทางโหราศาสตร์เชื่อว่าดาวพฤหัสคือดาวแห่งการศึกษาเล่าเรียน ศิลปะวิทยาการ ฉะนั้นชาวไทยเลือกวันพฤหัสบดีเป็นวันไหว้ครู

 

สมัยโบราณพิธีไหว้ครูเริ่มง่าย ๆ จากการเตรียมธูปเทียนแพร หมากพลู กับ พานไหว้ครูมีหญ้าแพรกแทนความอดทน เพียรพยายาม ข้าวตอกแทนวินัย ดอกเข็มแทนสติปัญญา ดอกมะเขือแทนความเคารพ อภิวันท์ จากนั้นนักเรียนเปล่งคำไหว้ครู จนจบและมอบพานไหว้ครูแก่ครู ก้มกราบ ในพิธีควรนำหนังสือเรียน อุปกรณ์การเรียน วางไว้ในพิธีจะเป็นมงคล

คงทราบกันแล้วว่า การไหว้ครู เป็นพิธีศักดิ์สิทธิ์ที่โรงเรียน เดิมทีจะเลือกจัดในวันพฤหัสบดีที่สามในเดือนแรกที่มีการเรียนการสอน เพราะอุบายคนโบราณเชื่อว่าจะสร้างกำลังใจ และเสริมดวงเรื่องการสอนให้ผู้เรียนเกิดความศรัทธา ณ ปัจจุบันนี้ ได้กำหนดให้วันครูที่วันที่ 16 มกราคมของทุกปี ถือเป็นวันครู หรือ วันครูแห่งชาติ นั่นเอง

ในยุคปัจจุบัน ระหว่างการทำพิธีไหว้ครู บทเพลงที่นักเรียนไทยหลายคนจะได้ร้องรำลึกถึงพระคุณครูนอกจากเพลงโรงเรียนแล้วยังมีเพลง พระคุณที่สาม (ครูบาอาจารย์ที่ท่านประทานความรู้มาให้…) หรือ แม่พิมพ์ของชาติ (แสงเรืองๆ ที่ส่องประเทืองอยู่ทั่วเมืองไทย…) ทั้งสองเพลงนี้แต่งโดย สุเทพ โชคสกุล ซึ่งเป็นครูและนักแต่งเพลงดนตรีลูกทุ่งในช่วงปี 2500-2510 ครูสุเทพเป็นผู้ริเริ่มการสอนหนังสือด้วยเพลงคนแรกของไทยและแต่งเพลงเกี่ยวกับครูไว้เป็นจำนวนมาก เช่น มาร์ชครู, เพลงครูโรงเรียนราษฎร์, ครูแถลงการณ์ ฯลฯ

ซึ่งเนื้อหาในเพลงส่วนใหญ่ จะเล่าถึงชีวิตของคุณครูในเขตโรงเรียนประชาบาลซึ่งอยู่ในถิ่นทุรกันดาร มีความยากลำบากในการเดินทางไปสอนหนังสือให้แก่เด็กนักเรียน นอกจากนี้ครูสุเทพยังเป็นผู้แต่งเพลง ตรงต่อเวลา, ความเกรงใจ, ความซื่อสัตย์, อย่าเกียจคร้าน ฯลฯ ที่ใช้ประกอบการเรียนในวิชาลูกเสือและเนตรนารีอีกด้วย จนทำให้ครูสุเทพได้รับการยกย่องว่าเป็นราชาเพลงประกอบบทเรียน

เคลียร์ข้อสงสัยโซเชียล “วันครู 2566” หยุดไหม และมีประกาศหยุดชดเชยหรือไม่ อ่านที่นี่มีคำตอบ

ทีมข่าวเนชั่นออนไลน์  ได้ไปสืบค้น หาคำตอบนำมาฝากคอข่าวเนชั่นออนไลน์ กันตรงนี้ 

พบ ข้อมูลระบุว่า "วันครู" ถือเป็นเพียงวันสำคัญเท่านั้น ไม่นับเป็น "วันหยุดประจำปี"  

ในปี 2566 มีวันสำคัญอยู่ด้วยกันหลายวัน และที่น่าสนใจ วันสำคัญที่ไม่ถือเป็นวันหยุด ได้แก่

•   5 มกราคม 2566        วันนกแห่งชาติ
•   8 มกราคม 2566        วันคล้ายวันประสูติ สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าสิริวัณณวรี นารีรัตนราชกัญญา และวันเด็กแห่งชาติ
• 13 มกราคม 2566        วันการบินแห่งชาติ
• 16 มกราคม 2566        วันครู
• 17 มกราคม 2566        วันพ่อขุนรามคำแห่งมหาราช และวันโคนมแห่งชาติ
• 18 มกราคม 2566        วันสมเด็จพระนเรศวรมหาราช, วันกองทัพไทย และวันกองทัพบก
•   1 พฤษภาคม 2566     วันแรงงานแห่งชาติ (เฉพาะหน่วยงานราชการไม่หยุด)
• 30 สิงหาคม 2566        วันสารทจีน
• 29 ตุลาคม 2566          วันออกพรรษา
• 27 พฤศจิกายน 2566    วันลอยกระทง