ศูนย์จีโนมฯ บอกแล้ว เชื้อ “hMPV” ผสมกับ “SARS-CoV-2” เกิดไวรัสลูกผสม จริงหรือ
ศูนย์จีโนมทางการแพทย์ รพ.รามาธิบดี บอกแล้ว ข่าวเชื้อลูกผสม ระหว่างเชื้อไวรัส hMPV ผสมกับ SARS-CoV-2 จริงหรือไม่ พร้อมทั้งเปิดข้อมูลสำคัญที่ควรทราบ
7 มกราคม 2568 จากกรณีประเทศจีน พบกับการระบาดของเชื้อ ไวรัส hMPV ที่ทำให้เกิดอาการติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจ ผู้ป่วยมีอาการคล้ายไข้หวัดใหญ่ ขยายวงกว้างอย่างรวดเร็ว จนทำให้เกิดผู้ป่วยล้นโรงพยาบาล ทั่วโลกหวาดผวาหวั่นซ้ำรอย "โควิด-19"
ล่าสุด ศูนย์จีโนมทางการแพทย์ ศูนย์สนับสนุนพันธกิจ คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล โพสต์ข้อความผ่านเพจเฟซบุ๊ก "Center for Medical Genomics" ถึงข่าวเชื้อไวรัสลูกผสม ที่เกิดขึ้นระหว่างเชื้อ ฮิวแมนเมตาพนิวโมไวรัส หรือ hMPV กับ ไวรัสโคโรนา หรือ "ไวรัสโควิด" หรือ SARS-CoV-2 จริงหรือไม่ พร้อมทั้งข้อมูลสำคัญ มีรายละเอียดดังนี้..
การติดเชื้อไวรัสเมตานิวโมไวรัสในมนุษย์ (HMPV) กับ SARS-CoV-2 : ข้อเท็จจริงและประเด็นน่าสนใจ
เมตานิวโมไวรัสในมนุษย์ (HMPV) และไวรัส SARS-CoV-2 ต่างก็เป็นเชื้อก่อโรคระบบทางเดินหายใจที่สำคัญ ซึ่งแม้จะมีอาการคล้ายคลึงกันบ้าง แต่ทั้งสองไวรัสนี้อยู่ในตระกูลที่ต่างกันโดยสิ้นเชิง HMPV อยู่ในตระกูล Pneumoviridae ในขณะที่ SARS-CoV-2 เป็นสมาชิกของตระกูล Coronaviridae ด้านล่างนี้เป็นข้อมูลเชิงลึกและประเด็นที่ควรให้ความสนใจ
การติดเชื้อร่วม (Co-infection)
แม้ไม่มีหลักฐานเรื่องการรวมสารพันธุกรรม แต่มักพบการติดเชื้อร่วมกันระหว่างไวรัสระบบทางเดินหายใจหลายชนิดในผู้ป่วยคนเดียวกัน ตัวอย่างหนึ่งคือ เมื่อเกิดการระบาดของโรคซาร์ส (SARS-CoV) ในปี 2002 มีรายงานผู้ป่วยบางรายติดเชื้อร่วมกับ HMPV โดยพร้อมกัน อย่างไรก็ตาม การติดเชื้อร่วมไม่ได้หมายความว่าตัวไวรัสจะหลอมรวมสารพันธุกรรมเข้าสู่กัน
ตระกูลไวรัสที่แตกต่างกัน
1. HMPV (Human Metapneumovirus)
- อยู่ในตระกูล Pneumoviridae
- ก่อโรคระบบทางเดินหายใจ โดยเฉพาะในเด็กเล็กและผู้สูงอายุ
- อาจทำให้เกิดหลอดลมฝอยอักเสบ ปอดอักเสบ และอาการหยุดหายใจชั่วขณะ (Apnea) ในทารกเล็ก
2. SARS-CoV-2
- อยู่ในตระกูล Coronaviridae
- มีโครงสร้างพันธุกรรมแบบ RNA ซึ่งแตกต่างจาก HMPV ค่อนข้างมาก
- สามารถก่อให้เกิดอาการได้หลากหลาย ตั้งแต่ไม่มีอาการ ไปจนถึงภาวะระบบทางเดินหายใจรุนแรงเฉียบพลัน
การรวมสารพันธุกรรม (Recombination)
ในแง่ทฤษฎี มีโอกาสที่ไวรัสต่างชนิดอาจแลกเปลี่ยนสารพันธุกรรมกันได้ แต่เมื่อไวรัสอยู่กันคนละตระกูล โอกาสที่จะรวมกันและเกิดไวรัสลูกผสมใหม่ยังค่อนข้างต่ำ มากไปกว่านั้น ปัจจุบันยังไม่มีรายงานวิจัยหรือหลักฐานบ่งชี้ว่า HMPV และ SARS-CoV-2 ได้รวมจีโนมจนเกิดเป็นสายพันธุ์ใหม่
การติดเชื้อร่วม (Co-infection)
แม้ไม่มีหลักฐานเรื่องการรวมสารพันธุกรรม แต่มักพบการติดเชื้อร่วมกันระหว่างไวรัสระบบทางเดินหายใจหลายชนิดในผู้ป่วยคนเดียวกัน ตัวอย่างหนึ่งคือ เมื่อเกิดการระบาดของโรคซาร์ส (SARS-CoV) ในปี 2002 มีรายงานผู้ป่วยบางรายติดเชื้อร่วมกับ HMPV โดยพร้อมกัน อย่างไรก็ตาม การติดเชื้อร่วมไม่ได้หมายความว่าตัวไวรัสจะหลอมรวมสารพันธุกรรมเข้าสู่กัน
อาการที่คล้ายและแตกต่าง
1. อาการที่คล้ายกัน
- ไข้
- ไอ
- น้ำมูกไหล
- เจ็บคอ
- อ่อนเพลีย
- หายใจลำบากในบางกรณี
2. อาการที่แตกต่าง
- HMPV: มักพบอาการรุนแรงในเด็กเล็กหรือผู้สูงอายุ เช่น เสียงหวีดขณะหายใจ และอาจถึงขั้นหยุดหายใจชั่วขณะในเด็กเล็ก
- SARS-CoV-2: พบได้ในทุกวัย อาจมีอาการเฉพาะ เช่น สูญเสียการได้กลิ่นและรับรส มีผื่นตามผิวหนัง หรืออาการในระบบทางเดินอาหารในบางราย
การรักษาและพัฒนาวัคซีน
- HMPV: ยังไม่มีวัคซีนเฉพาะ และการรักษาส่วนใหญ่เป็นการรักษาตามอาการ
- SARS-CoV-2: มีการพัฒนาวัคซีนหลายชนิดและยาต้านไวรัสที่ผ่านการอนุมัติสำหรับใช้งาน ความคืบหน้าของวัคซีนแบบผสม (รวมแอนติเจนของหลายไวรัสในวัคซีนเดียว) ยังคงอยู่ในขั้นตอนการวิจัย
บทสรุป
ข้อสรุปสำคัญ คือ ยังไม่มีข้อมูลหรือหลักฐานที่ยืนยันว่า SARS-CoV-2 และ HMPV ได้รวมจีโนมกันเป็นไวรัสลูกผสมใหม่ แม้มีโอกาสเกิดการติดเชื้อร่วมกันในผู้ป่วยคนเดียวกันได้ก็ตาม ด้วยความแตกต่างทางพันธุกรรมที่ชัดเจน การวางแผนรับมือและการเฝ้าระวังจึงควรให้ความสำคัญกับลักษณะเฉพาะของไวรัสแต่ละชนิด ส่วนการพัฒนาวัคซีนหรือแนวทางรักษาแบบผสานยังอยู่ในกระบวนการวิจัยและอาจเป็นความหวังของการป้องกันโรคระบบทางเดินหายใจหลายชนิดพร้อมกันในอนาคต
• CDC: Human Metapneumovirus (HMPV)
• WHO: Coronavirus disease (COVID-19)