เปิดความจริง "แร่หายาก" ที่ "สหรัฐ" ต้องการจาก "ยูเครน" ใช้ทำอะไร

01 มีนาคม 2568 เปิดปมปริศนา "แร่หายาก" กับการไปเยือน ทำเนียบขาว ของประธานาธิบดี โวโลดีมีร์ เซเลนสกี ของยูเครน เมื่อวันศุกร์ (28 กุมภาพันธ์) จบลงด้วยการที่เขาถูก ประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ ของสหรัฐฯ ไล่ออกจากทำเนียบขาว หลังปะทะคารมดุเดือด ในห้องทำงานรูปไข่ 

ภาพที่ถูกเผยแพร่แสดงให้เห็น เซเลนสกีผลุนผลันออกจาก "ปีกตะวันตก" หรือ เวสต์ วิง (West Wing) ไปขึ้นรถที่ออกตัวไปอย่างรวดเร็ว โดยไร้ข้อตกลงและการลงนามเกี่ยวกับทรัพยากร "แร่หายาก" ของยูเครน และไร้การแถลงข่าวร่วมกันก่อให้เกิดคำถามถึงอนาคตและการเอาตัวรอดจากสงครามของยูเครน

ปมปริศนา "แร่ลิเทียม"

แม้การไปทำเนียบขาวขอ ประธานาธิบดีโวโลดีมีร์ เซเลนสกี จะลงเอยด้วยการเสียหน้าและไร้ดีล แต่ก็ยังคงมีคำถามว่า ทำไมสหรัฐฯอยากได้ แร่หายากของยูเครน

เชื่อว่า แร่ลิเทียม คือ แร่หายากที่ประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ ของสหรัฐฯ บีบให้ประธานาธิบดีโวโลดีมีร์ เซเลนสกี ของยูเครน ต้องบากหน้าไปลงนามมอบสิทธิ์ให้สหรัฐฯ เข้าถึงคิดเป็นมูลค่า 500,000 ตัน ภายใต้ "ข้อตกลงที่สำคัญมาก" เพื่อตอบแทนที่สหรัฐฯ เคยให้ความช่วยเหลือด้านการเงินและยุทโธปกรณ์ในอดีต รวมถึงการรับประกันความมั่นคงปลอดภัยของยูเครน

แม้ลงเอยด้วยการสถานการณ์ไม่คาดฝัน ก็ยังเกิดคำถามว่า เหตุใดทรัมป์จึงเจาะจงสนใจ "แร่ที่มีความสำคัญเป็นอย่างมาก" (critical minerals) ที่ใช้ในการผลิตแบตเตอรี และผลิตภัณฑ์ทางเทคโนโลยีขั้นสูง ทั้งๆ ที่สหรัฐฯ มีแหล่งสำรองแร่ลิเทียมมากกว่ายูเครนด้วยซ้ำ

สำนักธรณีวิทยาของยูเครน ระบุว่า ยูเครนมีแร่ลิเทียมอยู่ประมาณ 500,000 ตัน ซึ่งเป็นแหล่งลิเทียมที่ใหญ่ที่สุดในยุโรป ด้านสำนักสำรวจธรณีวิทยาสหรัฐฯ ระบุเมื่อปี 2564 ว่า สหรัฐฯ มีแร่ลิเทียมอยู่ประมาณ 8.3 ล้านตัน และ ทั้งโลกมีแหล่งแร่ลิเทียมประมาณ 71 ล้านตัน ส่วนใหญ่มาจากอาร์เจนตินา ออสเตรเลีย แคนาดา ชิลี และจีน

แต่การขุดพบเพิ่มเติมหลังจากนั้น มีแต่ที่สหรัฐฯ กับจีน แต่ในกรณีของยูเครน ผู้เชี่ยวชาญชี้ว่า ไม่มีใครแน่ใจว่า ข้อมูลเกี่ยวกับทรัพยากรแร่ของยูเครนเชื่อถือได้แค่ไหน เป็นไปได้ที่ยูเครนจะอวดอ้างมูลค่าเกินจริง

ผู้เชี่ยวชาญชี้ด้วยว่า แม้สหรัฐฯ จะมีลิเทียมจำนวนมหาศาล แต่ที่ต้องการของยูเครนก็เพราะกลัวว่า จีนจะมีอำนาจควบคุมการจัดหาลิเทียมและแร่ธาตุอื่นๆ และเพราะจีนถือครองลิเทียมอยู่ 16.5% ของโลก และสกัดได้ 60% ของลิเทียมที่มีอยู่ทั้งหมดในโลก และมีความสามารถในการผลิตแบตเตอรีลิเทียมไอออนประมาณ 75% ของโลก ซึ่งได้เปรียบอย่างมากในด้านการผลิตแบตเตอรีลิเทียม และยังพัฒนาการผลิตตามแผนยุทธศาสตร์ที่วางไว้ด้วย ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วิตกว่าจะเข้าถึงแร่สำคัญนี้ไม่ได้ในอนาคตนั่นเอง